قانون پرتگاه یا جان پناه
جان پناه چیست؟
جان پناه بخشی از ساخت‌وسازهای انتهایی ساختمان است که می‌تواند با استفاده از متریال مختلف در ابعاد استاندارد و در مناطقی از سازه که به نظر می‌رسد جان افراد به خطر می‌افتد اجرا شود.
جان پناه به اشتباه دیوارچینی خوانده می‌شود که در حاشیه بام ساختمان احداث می‌شود.
البته این دیوار یک نوع جان پناه به حساب می‌آید ولی جان پناه مختص پشت بام نیست و تنها با آجر و با روش دیوارچینی هم اجرا نمی‌شود بلکه برای اجرای آن می‌توان از متریال متفاوتی استفاده کرد.
جان پناه در ساختمان‌ها در جاهایی مانند پشت بام، تراس، ایوان، پله‌ها، پاگردها، آسانسورها، پاسیوها و وُیدها بنا می‌شوند تا از جان افراد محافظت کند و مانع سقوط آن‌ها شود. همانطور که گفته شد جان پناه از جنس‌های مختلف مانند آجر، بتن، شیشه، فلز، کابل و … ساخته می‌شود.
هندریل و دست انداز از دیگر نام‌های مترادف جان پناه به حساب می‌آیند ولی در این بین با توجه به کاربرد مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان از واژه جان پناه، این واژه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در مقالات مختلف تکرار می‌شود.
مقررات و استانداردهای جان پناه پشت بام و پله
به طور کلی طبق مقررات ملی ساختمان مبحث چهارم اگر در یک ساختمان با هر کاربری، در جایی اختلاف ارتفاع بیش از ۷۰ سانتی‌متر وجود داشته باشد باید به وسیله جان پناه از سقوط افراد در آن محل پیشگیری شود که پشت بام نیز جز این مورد به حساب می‌آید.
ارتفاع جان پناه پشت بام، بالکن، تراس و ایوان از سطح تراز باید از ۱۲۰ سانتی‌متر بیشتر باشد و اگر با روش دیوارچینی اجرا می‌شود باید بین ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر پهنا داشته باشد و دیوار چینی آن به روش اصولی انجام شده باشد و با آجر، سیمان یا بتن روی آن قرنیز به کار برده شود.
در اجرای انواع هندریل شیشه‌ای و فلزی نیز باید اصول اولیه کار رعایت شود و حداقل ارتفاع ۱۲۰ سانتی‌متری را نیز شامل شوند. به طور مثال جنس شیشه باید سکوریت باشد و ضخامت آن تضمین شده باشد و اگر از کابل استفاده می‌شود نیز باید قطر کابل با توجه به مورد مصرف متغییر باشد.
جان پناه پله و سطوح شیب دار نیز نباید از ۹۰ سانتی‌متر کم‌تر باشد و اگر جان پناه به صورت یکپارچه نیست و در آن از نرده استفاده شده است.
فاصله بین حفاظ عمودی نباید بیش از ۱۱ سانتی‌متر باشد و اگر از شیشه در اجرای جان پناه سطوح شیب دار استفاده شده است، باید جنس و ضخامت شیشه استاندارد باشد.
دلایل سقوط جان پناه و خطرات آن چیست؟
متاسفانه در حوداثی مانند زلزله بم دیده شده است که جان پناه بسیاری از ساختمان‌های تازه ساخت دچار ریزش و سقوط شده است.
سقوط جان پناه به دلیل پهنای کم آن نسبت به اندازه استاندارد و استفاده از مواد و مصالح ساختمانی نامرغوب و عدم گیرش جان پناه به سقف صورت گرفته است.
سقوط جان پناه در هنگام زلزله بسیار خطرناک است زیرا موجب تحمل خسارات جانی و مالی افرادی است که در حال خروج از ساختمان یا افرادی که در حال گذر هستند، می‌شود.
مراحل اجرای جان پناه کدام است؟
معمولا اجرای جان پناه در ادامه کار دیوارچینی و پیش از اجرای نما انجام می‌شود.
معمولا اجرای جان پناه با دیوارچینی دو ردیف آجر در طول و یا یک ردیف آجر در عرض، برای به دست آوردن پهنای استاندارد، صورت می‌گیرد.
ساخت دیوار دست انداز از سقف سازه شروع می‌شود و تا ارتفاع ۱۲۰ سانتی‌متری ادامه پیدا می‌کند.
دیوار چینی باید به صورت استاندارد و با ملات ماسه و سیمان مرغوب انجام شود.
پس از ساخت دست انداز به روش دیوار چینی، نمای ساختمان اجرا می‌شود و در مرحله نازک کاری، پس از اتمام سقف، سیمان‌کاری روی آن انجام می‌شود و روی سیمان‌کاری، عایق رطوبتی اجرا می‌شود و روی عایق هم یک لایه موزاییک یا هر کف‌پوش مد نظر دیگری برای محافظت از لایه عایق رطوبتی اجرا می‌شود.
در صورت تمایل پس از اتمام دیوارچینی دست انداز یا جان پناه پشت بام یا بالکن قرنیز آجری، بتنی یا فلزی روی دیوار اجرا می‌شود تا از لایه دیوار زیرین محافظت کند.
اگر جان پناه یا هندریل از جنس شیشه یا فلز یا کابل باشد، ابتدا در مرحله نازک کاری و اجرای نما، مراحل زیرسازی و نصب اتصالات آن اجرا می‌شود و پس از اجرای عایق رطوبتی و پوشش روی آن، ساخت جان پناه نیز انجام می‌شود.
اجرای جان پناه در چه مکان‌هایی کاربرد دارد؟
امروزه با گسترش روز افزون بازی‌های گروهی مانند فوتبال و علاقه تماشاگران به تماشای آن‌ها از نزدیک، مالکان و سرمایه‌داران را به ساخت ورزشگاه‌های هر چه بزرگ‌تر ترغیب کرده است.
این افزایش ظرفیت برای عدم افت کیفیت معمولا به صورت عمودی اجرا می‌شود. در اینجاست که حضور پر رنگ جان پناه‌ها اهمیت پیدا می‌کند و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای نصب آسانسور در ساختمان‌های کوچک و قدیمی نیز نیاز به اجرای جان پناه از جنس غیر از آجری و بتنی است.
در این مواقع استفاده از انواع جان پناه شیشه‌ای و فلزی که جای کم‌تری را اشغال می‌کنند، بیشتر می‌شود.
گاهی در مجتمع‌های بزرگ مسکونی و برج‌ها نیز مکانی در بین واحدها برای عبور نور در نظر گرفته می‌شود که در این مکان‌ها برای پیشگیری از سقوط افراد از جان پناه‌های شیشه‌ای یا فلزی استفاده کرد.
گاهی هم در برج‌ها از پنجره‌هایی استفاده می‌شود که تمام ارتفاع دیوار را پوشانده است لذا برای محافظت بیشتر از جان افراد در پشت پنجره، جان پناهی از جنس فلز یا کابل اجرا می‌شود.
اجرای جان پناه یا دست انداز در اختلاف ارتفاع‌های طبیعی نیز برای محافظت از جان افراد، مرسوم است.
از انواع این اختلاف ارتفاع‌های طبیعی می‌تواند به پرتگاه‌ها، صخره‌هایی که گردشگری در آن‌ها زیاد است، سواحل صخره‌ای و پرتگاه‌دار و … اشاره کرد.
سخن آخر
جان پناه، دست انداز یا هندریل هر سه واژه هایی هستند که برای یک سازه به کار می‌روند.
جان پناه با استفاده از متریال مختلف مانند آجر، بتن، شیشه سکوریت، فلز، کابل و …. را می‌توان اجرا کرد.
در مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، ارتفاع استاندارد برای جان پناه پشت بام، بالکن، پله‌ها و غیره آمده است.
جان پناه سازه‌ای است که وظیفه محافظت از جان ساکنان را دارد ولی اگر با مواد و طبق مراحل استاندارد اجرا نشود می تواند خسارات مالی و جانی جبران ناپذیری را به وجود بیاورد.
قانون پرتگاه یا جان پناه چیست و چرا اهمیت دارد؟
قانون پرتگاه یا جان‌پناه یکی از مهم‌ترین الزامات ایمنی در طراحی و اجرای ساختمان‌هاست که مستقیماً با جان ساکنان و استفاده‌کنندگان ساختمان در ارتباط است. طبق این قانون، هر ساختمانی که دارای تراس، بام، پشت‌بام، بالکن، رمپ یا هر فضای مرتفعی باشد که احتمال سقوط افراد وجود دارد، باید مجهز به جان‌پناه یا نرده ایمن باشد.
جان‌پناه‌ها علاوه بر اینکه یک لایه امنیتی ایجاد می‌کنند، در نماهای مدرن به عنوان بخشی از طراحی معماری نیز ایفای نقش می‌کنند. در صنعت در و پنجره و کرتین وال، رعایت این قانون به‌ویژه اهمیت دارد، زیرا استفاده از شیشه، آلومینیوم و پروفیل‌های خاص، هم زیبایی نما را حفظ می‌کند و هم ایمنی افراد تضمین می‌شود.
ابعاد و استانداردهای قانونی جان‌پناه در ایران
مطابق مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان ایران، ارتفاع جان‌پناه باید حداقل 110 سانتی‌متر از کف تمام‌شده باشد.
در برخی پروژه‌ها، بسته به نوع کاربری و میزان تردد افراد، این ارتفاع ممکن است به 120 یا حتی 140 سانتی‌متر افزایش یابد.
استانداردهای مهم در طراحی جان‌پناه:
- حداقل ارتفاع: 110 سانتی‌متر
- در ساختمان‌های عمومی و پرتردد: 120 تا 140 سانتی‌متر
- فاصله میان نرده‌ها یا پروفیل‌ها: حداکثر 11 سانتی‌متر (برای جلوگیری از عبور کودکان)
- مقاومت در برابر فشار جانبی: مطابق آیین‌نامه باید جان‌پناه توان تحمل فشار افراد leaning را داشته باشد.
اهمیت جان‌پناه در صنعت در و پنجره و نما
شرکت‌های معتبر تولیدکننده در و پنجره مانند آلفورال در هنگام طراحی پروژه‌های نما، علاوه بر زیبایی و عایق‌بندی، ایمنی ساختمان را نیز در اولویت قرار می‌دهند.
جان‌پناه‌ها در نمای مدرن اغلب به شکل ترکیبی از شیشه سکوریت و پروفیل‌های آلومینیومی اجرا می‌شوند که علاوه بر دید وسیع و نورگیری، استحکام بالایی نیز دارند.
مزایای جان‌پناه در نما و پنجره‌ها:
- ایمنی جانی: جلوگیری از سقوط افراد
- افزایش زیبایی: طراحی مدرن و همخوان با نمای کرتین وال
- عایق صوتی و حرارتی: در صورت استفاده از شیشه‌های دوجداره
- دوام بالا: در برابر رطوبت، باد و تغییرات اقلیمی
قانون پرتگاه یا جان پناه در آتش‌سوزی و شرایط اضطراری
در هنگام آتش‌سوزی، فشار مثبت و منفی داخل ساختمان می‌تواند شرایط خطرناکی ایجاد کند. اگر جان‌پناه و نرده‌های ایمن در تراس‌ها و پشت‌بام‌ها وجود نداشته باشد، افراد در شرایط اضطراری در معرض سقوط قرار می‌گیرند.
طبق قوانین آتش‌نشانی تهران و شهرهای شمالی، وجود جان‌پناه ایمن در پشت‌بام‌ها الزامی است. این موضوع مخصوصاً در برج‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.
شرایط خاص در مناطق مختلف ایران
- تهران: با توجه به تراکم بالای ساختمان‌ها و برج‌ها، رعایت دقیق مقررات جان‌پناه ضروری است.
- جزیره کیش و قشم: به دلیل شرایط باد شدید و رطوبت، جان‌پناه‌ها باید از جنس مقاوم به خوردگی (آلومینیوم یا استیل ضدزنگ) باشند.
- شمال ایران: به علت بارندگی زیاد، استفاده از شیشه لمینت یا سکوریت با آب‌بندی کامل توصیه می‌شود.
عواقب عدم رعایت قانون پرتگاه یا جان‌پناه
اگر جان‌پناه به‌طور صحیح طراحی و اجرا نشود:
- خطر سقوط و تلفات جانی
- عدم دریافت پایان کار ساختمان از شهرداری
- جریمه‌های سنگین حقوقی و مالی
- کاهش اعتماد مشتریان و خریداران واحدها
- آسیب به اعتبار سازنده و شرکت پیمانکار
نقش آلفورال در اجرای ایمن جان‌پناه‌ها
شرکت آلفورال با تجربه گسترده در زمینه در و پنجره دوجداره، کرتین وال و نمای مدرن، در اجرای پروژه‌های ساختمانی همواره به رعایت استانداردهای ایمنی پایبند بوده است.
ما در پروژه‌های متعدد در تهران، کیش، قشم و شمال ایران، سیستم‌های جان‌پناه مدرن با پروفیل‌های آلومینیومی اختصاصی اجرا کرده‌ایم که هم ایمنی و هم زیبایی را تضمین می‌کند.
برای مشاهده نمونه پروژه‌ها می‌توانید به صفحه محصولات آلفورال مراجعه کنید.
جمع‌بندی
قانون پرتگاه یا جان‌پناه نه تنها یک الزام قانونی است، بلکه عاملی حیاتی در حفظ جان افراد محسوب می‌شود. رعایت استانداردهای ایمنی در کنار طراحی مدرن، باعث افزایش ارزش ساختمان و اعتماد خریداران خواهد شد.
آلفورال با بهره‌گیری از جدیدترین فناوری‌ها در صنعت پنجره و نما، آماده ارائه خدمات مشاوره، طراحی و اجرای پروژه‌های شما در سراسر ایران است.
ببیشتر بدانید:: شیشه دو جداره
بیشتر بدانید:: تفاوت پنجره ترمال بریک با نرمال
بیشتر بدانید:: رنگ پودری الکترواستایک آلومینیوم
بیشتر بدانید:: کرتین وال
بیشتر بدانید:: لیست قیمت انواع پنجره
بیشتر بدانید:: انواع پنجره UPVC
بیشتر بدانید:: پنجره ترمال بریک چیست
بیشتر بدانید:: آنادایز چیست؟
جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان با ما در تماس باشید
تلفن 02146131864 و موبایل 09124506422
